8 gezond idee Nieuwe lichaamsweefsels maken Bij salamanders groeit een verloren poot gewoon opnieuw aan. Regeneratie heet dat. Dit zelfherstellend vermogen vormt de basis van een veelbelovend medisch vakgebied: regeneratieve geneeskunde. Prof. dr. Clemens van Blitterswijk en zijn onderzoeksgroep ontwikkelen geavanceerde technieken om nieuwe weefsels te maken. Zoals botweefsel. ‘We gebruiken al langer implantaten, zoals een kunstheup, een knieprothese of een hartklep, maar wij willen de oorspronkelijke situatie van het lichaamsdeel herstellen. Dat is een betere en logischere benadering. Een kunstheup is een ongelooflijk succesvolle chirurgische procedure – maar je vervangt het heupgewricht door metaal en kunststof. Dat werkt goed, maar heeft beperkingen. Implantaten slijten en ze kunnen ontstekingsreacties geven. En als ze eenmaal geïnfecteerd raken, moet je ze verwijderen. In de regeneratieve geneeskunde worden zeer geavanceerde technieken ontwikkeld om nieuwe weefsels te maken. Die bestaan vaak uit een combinatie van lichaamseigen cellen, zoals stamcellen, en ondersteunende biomaterialen. Daarbij maken we zoveel mogelijk gebruik van het zelfherstellende vermogen van het lichaam zelf. Dat kun je vergelijken met salamanders die hun staart weer kunnen laten aangroeien, ja, dat is ook een bron van inspiratie. Dertig jaar geleden was je al blij als prothesemateriaal niet werd afgestoten. Vervolgens ontdekten we neutrale materialen, waar het lichaam in ieder geval niet op reageerde. Daarna kwamen – en in die periode leven we nu – de zogeheten bioactieve materialen. Dat zijn materialen die actief samenwerken met levende cellen, in ons geval om weefsel aan te maken binnen het lichaam. En nu zijn we al bezig met bio-instructieve materialen: die werken niet alleen samen met het lichaam, maar geven cellen in hun omgeving zelfs instructies om iets te doen, zoals botcellen aanmaken. Onze onderzoeksgroep was een van de eerste in de wereld die volwassen stamcellen ging gebruiken om bot te repareren. We namen beenmerg van een patiënt, we vermenigvuldigden de stamcellen in dat beenmerg, die gaven we de instructie dat ze bot moesten gaan maken en dat nieuwe bot implanteerden we in de patiënt. Toch vielen de resultaten erg tegen. Nu snappen we waarom: we keken naar patiënten alsof ze allemaal hetzelfde waren. Achteraf gezien een beetje dom dus eigenlijk. Als je naar iemands gezicht kijkt, zie je ook dat iedereen er anders uitziet. Waarom verwachten we dan dat we van binnen allemaal hetzelfde zijn? Dat is dus niet zo. De laatste jaren hebben we vooral onderzoek gedaan naar kunstmaterialen die stamcellen kunnen aanzetten tot het aanmaken van botcellen. Ook hebben we veel onderzoek gedaan om testen te ontwikkelen die kunnen voorspellen welke patiënten goed op een therapie zullen reageren en wie niet. Dan geef je die therapie dus alleen aan die mensen die er baat bij hebben. Daar worden nu wereldwijd al duizenden patiënten mee geholpen.’ Kijk ook op mumc.nl en maastrichtuniversity.nl, zoekterm ‘Tissue Regeneration’.
Gezond Idee nr1 2015
To see the actual publication please follow the link above