20 Rous (1879 -1970) toonde aan dat een sarcoom, een kwaadaardige tumor van het bindweefsel, bij kippen veroorzaakt werd door een virusinfectie. Daarna is bij proefdieren en later ook bij de mens het verband tussen specifieke virussen en specifieke vormen van kanker aangetoond. Het meest bekend werden het humaan papillomavirus (HPV) als oorzaak van baarmoederhalskanker en het hepatitis B- virus als carcinogeen virus bij leverkanker. Metaforen Naast de geschiedenis van het onderzoek in de oncologie, is er een geschiedenis van de publieke opinie over kanker en vooral over de beeldvorming van kanker. Deze wetenschappelijke en de sociale geschiedenis zijn wel met elkaar verbonden, maar volgen in de tijd toch een apart traject. In alle tijden werd kanker met vrees en ontzag bejegend. Hippocrates had al met het bedreigende beeld van de krab gewaarschuwd om er omzichtig mee om te gaan. In de sociale geschiedenis van kanker hebben tot het midden van de twintigste eeuw zwartgalligheid, vrees voor infectie en kanker als volksziekte een rol gespeeld. De zwarte gal als oorzaak van kanker was al in de Romeinse literatuur verbonden met melancholie. Zwartgalligheid bepaalde vervolgens lange tijd het beeld van kanker. Oude beelden zijn hardnekkig. Tot in de 21e eeuw verscheen er literatuur over de kankerpersoonlijkheid. Een introvert karakter, somberheid en onvermogen om ongenoegen en woede te uiten zouden kenmerken zijn van mensen die kanker kregen. De Amerikaanse schrijfster Susan Sontag (1933 -2004) schreef in 1978, na haar behandeling aan borstkanker, een klassiek boek over ziekten als metafoor. Zij verzette zich fel tegen de toen wijdverbreide opvatting dat kanker vooral toeslaat bij introverte en melancholieke mensen, omdat daarin een element van eigen schuld zat opgesloten. Ingrijpender nog was de maatschappelijke reactie op kanker en melancholie: er heerste een machteloos taboe op en er hing een stilzwijgen rond de ziekte, die werd aangeduid als ‘K’. De combinatie van kanker, er niet over spreken en melancholie leidde, net als bij lepra eerder, tot eenzaamheid en isolatie. Behalve het maatschappelijke taboe speelde bij de verzorging en opvang van kankerpatiënten ook de vrees voor infectie een rol. Kenmerkend hiervoor is het verhaal over het eerste kankerziekenhuis, het Hôpital Saint-Louis, dat in 1740 door de kanunnik Godinot (1661 -1749) in Reims werd De Amerikaanse schrijfster Susan Sontag (1933 -2004) schreef in 1978 over de beeldspraak van kanker in: Illness as a methaphor. Eenzaamheid en isolatie na het horen van de diagnose. Sentence of Death (1908) geschilderd door John Collier (1850-1934). (Wellcome Library, London)
Boek Maastro NL binnenwerk.indb
To see the actual publication please follow the link above