groep Psychiatrie en Neuropsychologie en hoofd van het Academisch Angstcentrum van het Maastricht UMC+. ‘Angst voel je vaak voor iets dat veraf ligt, in tijd of in ruimte. Stel, je moet morgen naar de tandarts en de prik die je krijgt, is pijnlijk. Je gaat piekeren, je voorstellen hoe het zal gaan en strategieën bedenken om pijn te voorkomen of te vermijden. Vrees voel je als je in een donkere straat loopt en iemand komt dreigend voor je staan. Dan kun je niet meer rustig nadenken, dan krijg je een primitieve respons, je springt achteruit of rent weg. Angst en vrees zijn dagelijks voorkomende fenomenen. Bij de derde categorie, paniek, lijkt het wel of de dreiging van binnenuit het lichaam komt. Je hart doet raar, je hyperventileert. Het lijkt of er iets gevaarlijks gebeurt, maar er is niets aan de hand: dat is een paniekaanval.’ Is een paniekaanval hetzelfde als een angststoornis? ‘Als je zoveel last hebt van angst en vrees dat het je dagelijks leven verstoort, spreek je van een angststoornis. Mensen kunnen bang zijn voor hoogtes, spinnen of lijden aan claustrofobie (engtevrees). Dit kan tot een stoornis leiden, dat je bijvoorbeeld geen lift in durft of de deur van een openbaar toilet niet dicht wil doen. Een paniekaanval komt plotseling opzetten. Mensen worden bijvoorbeeld duizelig, krijgen hartkloppingen, gaan zweten. Bij de Eerste Harthulp in Maastricht herkennen we dit, maar in het buitenland word je vaak naar huis gestuurd met de boodschap: u mankeert niets. Terwijl er wel iets aan de hand is, maar niet met je hart. Mensen gaan hierover piekeren en proberen situaties te vermijden. Ze durven niet meer de snelweg op, want stel dat ze last van hun hart krijgen. Drukke plekken gaan ze ook uit de weg. Woonboulevards zijn berucht, daar heb je een looppad en je kunt de uitgang niet zien. Ik heb patiënten die de hele plattegrond uit hun hoofd kennen, de toiletten, de uitgangen, de nooduitgangen.’ Waar komt dat vandaan? ‘Veel mensen hebben last van een sociale angststoornis. Zoiets begint vaak in hun jeugd. Genoeg mensen zijn verlegen, maar sommigen zijn echt continu bang 38 gezond idee voor een negatief oordeel van anderen: ze vinden mij lelijk, dom, of onhandig. Ze gaan niet meer naar feestjes of drinken vooraf vast een paar glazen ter ontspanning. Ze eten of drinken niet waar anderen bij zijn, uit angst te morsen. Eén van mijn patiënten liet jarenlang bewust een promotie voorbijgaan, omdat hij dan een team moest gaan leiden en dat durfde hij niet. Pas toen jongere mensen met minder kennis boven hem kwamen te staan, is hij in behandeling gegaan. Een dwangstoornis kan ook tot iets spectaculairs uitgroeien. Denk aan smetvrees of iemand die veel twijfelt: heb ik het gas wel uitgedraaid? Dat kan echt heel erg worden en je leven totaal verstoren. Een mevrouw die ik behandelde, had smetvrees. Bij haar thuis was alles spic en span. Als haar kinderen buiten hadden gespeeld, moesten ze via de achterdeur naar binnen, zich uitkleden, douchen en schone kleren aan. Als ze weer naar buiten gingen, moest alles weer opnieuw. Haar partner heeft uiteindelijk aan de bel getrokken, want zo kon het niet langer.’ En kunnen jullie dan hulp bieden? ‘Ja, vaak wel. Er bestaan effectieve psychologische behandelingen, namelijk gedragstherapie en goede medicijnen. We beginnen meestal met therapie en als dat onvoldoende werkt of als mensen ook erg depressief zijn, dan geven we eerst een anti-depressivum en daarna de therapie erbovenop. Helaas duurt het vaak jaren voordat mensen de stap nemen om hulp te zoeken bij bijvoorbeeld de huisarts. Personen met een angststoornis kunnen vaak anderen in hun omgeving lang meetrekken in die angsten, totdat het die mensen te gortig wordt. Sommige patiënten weten niet wat hen scheelt en gaan op zoek naar antwoorden in het alternatieve circuit. Er zijn bijvoorbeeld apparaatjes tegen hyperventilatie te koop. Die werken weliswaar niet, maar helpen soms toch indirect; ze stellen hen toch gerust. Mensen vragen wel eens: dokter, zit het tussen m’n oren? Dan zeg ik: ja! Want daar zitten de hersenen en daar gebeurt het allemaal.’ Meer lezen? Kijk op psychischegezondheid.nl/meerweten over-angst?. Meer informatie over het Academisch Angstcentrum Maastricht: mondriaan.eu.
Gezond Idee februari 2013
To see the actual publication please follow the link above