gezond idee 5 Hoe ziet de medische wetenschap eruit in de toekomst? Wat is er binnenkort al mogelijk? En wat kunnen we verwachten over 5 jaar, over 10 jaar of 20 jaar? Worden we straks allemaal 120? Kunnen we zieke organen vervangen door nieuwe exemplaren uit de 3D-printer? Gaan we kanker eindelijk met effectieve therapieën de wereld uit helpen? Door de digitalisering van de wereld is de zorg razendsnel aan het veranderen. Patiënten zijn steeds beter geïnformeerd en ze voeren, met hulp van bijvoorbeeld smart- phones en internet, steeds meer regie over hun eigen behandeling. Dat brengt de arts in een andere rol. Maar er is meer dat de zorg een heel andere kant opstuurt. Een aantal doorbraken op medisch-technologisch gebied zullen de mogelijkheden om ziekten te voorkomen en genezen enorm vergroten. Tot nu toe is geneeskunde vooral een wetenschap geweest die zich baseerde op lange onderzoeken, waarbij de gemiddelde uitkomsten werden toegepast op alle patiënten. Met andere woorden: iedereen met dezelfde ziekte kreeg ook dezelfde zorg. Een one-size-fits-all geneeskunde. Maar langzamerhand weten we steeds meer over het genetisch profiel van mensen; het geheel aan erfelijke factoren in hun cellen. En daarmee wordt het ook steeds duidelijker dat mensen niet hetzelfde zijn. Dat ziektes als kanker en hartfalen bij ieder individu andere variaties kennen en dat er daarom ook verschillend wordt gereageerd op de standaardbehandelingen en standaardmedicatie die tot nu toe werden toegepast. Nieuwe kennis en technologieën maken het steeds beter mogelijk om naar de ziekte en gezondheid van mensen te kijken vanuit de specifieke kenmerken van elk individu. Dat brengt volledig gepersonaliseerde geneeskunde, behandeling op ieders ‘persoonlijke maat’, heel dichtbij. In het Maastricht UMC+ wordt hard gewerkt aan de ontwikkeling van deze revolutionair nieuwe geneeskunde. Internationaal vooraanstaande wetenschappers op het gebied van bijvoorbeeld nanobiologie, moleculaire beeldvorming en regeneratieve geneeskunde zijn de afgelopen tijd met hun onderzoeksgroepen aangetrokken. Samen en in samenwerking met elkaar zorgen zij voor grote wetenschappelijke vernieuwingen die ook direct worden ingezet ten behoeve van patiënten. Wat dat ons allemaal precies gaat brengen, weten we nog niet. Maar zeker is dat we de komende jaren kunnen rekenen op grote en ingrijpende doorbraken, die de geneeskunde en de zorg totaal zullen veranderen. En die uiteindelijk zullen bijdragen aan een gezonder en langer leven. Ingrijpen op nanometer-niveau Prof.dr. Peter Peters werkt als nanobioloog op het snijvlak van geneeskunde en natuurwetenschappen. Hij onderzoekt de werking van de menselijke cel op nanometerniveau. Dat is mogelijk geworden door de snelle ontwikkeling van revolutionaire beeldvormende technieken. Met zijn team richt Peters zich nu op het immuunsysteem, met als doel het verbeteren van de behandeling van tuberculose en kanker. ‘Vroeger, toen mensen voor het eerst door een microscoop keken, ontwikkelde zich de microbiologie. Zo ontdekten we bacteriën en virussen. Nu gaan we met cryo-elektronenmicroscopen van micro naar nano, een stap die duizend keer meer detail biedt. Micro maal duizend. Je moet je voorstellen dat een stukje weefsel van pakweg een speldeknop, ongeveer 1 miljoen cellen omvat. In elke cel zitten drie miljard DNA-codes die instructies bevatten voor de productie van twintigduizend verschillende eiwitten. Elke cel heeft eigenlijk de complexiteit van een grote stad, met straten, pleinen, bruggen, gebouwen, een vuilnisbelt en een bestuur. Wij proberen te begrijpen hoe die stad in elkaar steekt: waar een eiwit zit in de cel, hoe zijn 3D-structuur er uitziet, wat de functie is, hoe eiwitten samenwerken, en waar het mis gaat met een eiwit. Wie bijvoorbeeld lijdt aan de dodelijke taaislijmziekte mist drie DNA-codes van de drie miljard DNA-codes die we hebben. Een foutje in het DNA waardoor je een eiwit krijgt dat niet goed is opgebouwd ofwel ‘gevouwen’. Voor ons nanobiologen maakt het eigenlijk niet uit of we naar het binnenste van een bacterie, een viruscel of een kankercel kijken. Alle drie bevatten ze zogeheten macromoleculaire structuren die we moeten gaan begrijpen. De bouwstenen van een cel hebben we nu, maar we weten nog niet waar en hoe ze op nanometer-niveau samenwerken. Als we dat eenmaal begrijpen, kunnen we er ook invloed op uitoefenen. Dan kunnen we met de juiste medicijnen een stok tussen de wielen krijgen, zo’n verkeerde ‘vouwing’ corrigeren. Maar er is nog een wereld te ontdekken, want er is nog veel dat we niet weten. Honderden onderzoeksgroepen over de hele wereld zijn hiermee bezig. Zeker is wel dat onze kinderen en kleinkinderen van deze onderzoeken gaan profiteren.’ Zie ook maastrichtuniversity. nl/m4i en mumc.nl, zoekterm ‘nanobiologie’.
Gezond Idee nr1 2015
To see the actual publication please follow the link above