Zorgverlener aan het woord Esther Goltstein, GZ-Psycholoog Ik ben Esther Goltstein, GZ-Psycholoog en sinds 1 jaar voor één dagdeel per week verbonden aan de diabeteszorg/diabetespoli in het MUMC. Sinds 1992 ben ik werkzaam in het MUMC. De eerste 15 jaar ben ik werkzaam geweest in de functie van diëtist en de laatste 11 jaar ben ik, na een carrière switch, werkzaam als GZ-psycholoog bij de afdeling Medische Psychologie van het MUMC. Vanuit deze achtergrond ben ik zeer geïnteresseerd in de interactie tussen de psyche van de mens, zijn sociale omgeving en het functioneren van het lichaam bij chronische ziekten. Diabetes heeft verregaande consequenties voor je dagelijks leven en elke dag weer, doet de ziekte een beroep op het zelfregulerend vermogen van de patiënt. Mede daarom is het een ingrijpende en psychisch zwaar belastende chronische ziekte. De problemen in het omgaan met diabetes zien we terug in verschillende fasen van de ziekte. Zo wordt de periode kort nadat de diagnose is gesteld en de periode waarin (dreigende) confrontatie met een (chronische) complicatie, vaak als zeer zwaar en belastend ervaren. De honderden vragen die je als patiënt hebt over de eventuele gevolgen van de ziekte, over de gevolgen voor de relatie of het werk, over de altijd aanwezige leefregels en behandelroutines, kunnen aanleiding zijn voor vele zorgen. Het vele piekeren en zorgen kan vervolgens leiden tot somberheid en angstklachten. Andere problemen die veel voorkomen zijn: angst voor hypo’s, angst voor spuiten en naalden, moeite om je aan de leefregels te houden (o.a. dieetregels), moeite om je eigen grenzen aan te geven, moeite met het lijf dat niet meer functioneert zoals je dat wilt. Medische hulpverleners en patiënten benaderen de regulatie problemen bij diabetes vaak als “onvoldoende acceptatie” of “ontkenning”. De psycholoog kan de zelfregulatieproblemen juist benaderen vanuit een andere invalshoek, gericht op hoe je leven aan te passen en te leren “dansen” met de ziekte. Met begrip voor de zwaarte van het dragen van deze ziekte en met begrip voor de ervaren ambivalente keuzes die in het leven gemaakt moeten worden. Als psycholoog richt je je erop samen met de patiënt een beter evenwicht te creëren tussen optimale regulatie van de diabetes én kwaliteit van leven. Als mens (en als patiënt) zoek je verschillende wegen om de dagelijkse last van ziekte en de daarbij behorende frustraties te minimaliseren, zonder dat je daarbij teveel gezondheidsrisico’s oploopt. De acute last bij diabetes kan merkbaar gereduceerd worden door bijvoorbeeld frequente zelfcontrole achterwege te laten, het niet zo nauw te nemen met voedingsadviezen en de frequentie van insuline toediening laag te houden. Het ervaren van hypoglykemiën zorgt vaak voor veel meer onaangename gevoelens dan het ervaren van een hyperglykemie. Dus voor de korte termijn en de huidige kwaliteit van leven hebben de hyperglykemiën de “voorkeur”, voor de lange termijn leveren de hyperglykemiën juist de meeste complicaties. Diabetes patiënten ervaren vaak schuldgevoelens of schaamte over het niet goed gereguleerd zijn van hun diabetes. Het gevoel steeds weer te falen in de zelfregulatie triggert een negatieve zelfevaluatie en daarmee gevoelens van frustratie en somberheid met uiteindelijk een toestand van aangeleerde hulpeloosheid met apathie, burn-out en depressie. Omgaan met life-events en stress is bij diabetes extra moeilijk in verband met het ontregelde effect dat stress op de bloedglucosewaarden kan hebben. Dit kan enerzijds door gedragsveranderingen (ontregeling leefwijze, overmatig gebruik van alcohol, minder nauwkeurige zelfcontrole etc) ontstaan of door het directe gevolg van stresshormonen. De ontregeling op zichzelf kan vervolgens weer een bron worden van zorgen en stress waardoor de vicieuze cirkel rond is. Al met al is het elke dag hard werken als je een chronische ziekte als diabetes hebt, hard werken en “rouwen” om datgene wat je verloren hebt... verlies van een gezond lijf. Binnen de diabetszorg in het MUMC streven we ernaar om de drempel naar de psycholoog zo laag mogelijk te houden. Belangrijk om te weten is dat de psycholoog patiënten vaak met een paar gesprekken weer een beetje op weg kan helpen. Door het bieden van onder andere een objectief luisterend oor en eventueel tips en adviezen over (niet helpende) gedachten, gedrag en emoties. Het belangrijkste is dat je als patiënt weer grip krijgt op je eigen leven, met een zo optimaal mogelijke kwaliteit van leven (een “waardegericht” leven). Dat is waar we naar streven en waar we samen voor gaan.
Diabetes courant nr 9_ 8pag.indd
To see the actual publication please follow the link above