46 aanzien en patiënten uit de verre omgeving kwamen voor medische behandeling naar Maastricht. Dit was ook de tijd, eind 1895, dat de X-stralen ontdekt werden en er veel over geschreven en gepraat werd. Op 11 januari 1896 maakte het Algemeen Handelsblad melding van het feit dat in Amsterdam dr. E.J. Cohen en prof. dr. V.A. Julius met succes een deel van de proeven van Röntgen herhaald hadden. Of dit Van Kleef op het idee heeft gebracht soortgelijke proeven ook in Maastricht te doen of dat het initiatief van HBS-directeur Hoffmans is uitgegaan, is onbekend. Zij kenden elkaar ongetwijfeld; Hoffmans zal zeker hebben aangegeven dat alle benodigde apparatuur hiervoor in Maastricht voorhanden was en dat hij hiermee goed overweg kon. Van Kleefs inbreng bij de experimenten bleef waarschijnlijk beperkt tot het beschikbaar stellen van de proefobjecten: een geamputeerde voet en de hand van zijn 21- jarige dochter Bertha. Van de risico’s had men toen geen idee. De stralingsdosis moet hoog geweest zijn, maar ze heeft er, voor zover bekend, niets aan overgehouden: ze is 69 jaar geworden. Van Kleef raakte gefascineerd door de techniek en vond dat hij zijn patiënten de mogelijkheid van een röntgenonderzoek niet mocht onthouden, indien daar medisch voordeel mee behaald kon worden. Daarbij zal ongetwijfeld een rol gespeeld hebben dat hij een enthousiast en ook zeer deskundig amateurfotograaf was. Eind 1897 plaatste Van Kleef bij de firma Gudendag te Amsterdam, leverancier van optische en chirurgische instrumenten, de al vermelde bestelling van de röntgenapparatuur. Hoewel de factuur van ruim 1.200 gulden gericht was aan het bestuur De rekening op de bladzijde hiernaast geeft in algemene bewoordingen informatie over de bestelde items. Hoewel over de precieze aard en specificaties van de röntgeninstallatie geen details worden vermeld, zullen er, gelet op het tijdstip van aanschaf, al wel wezenlijke verbeteringen zijn geweest ten opzichte van de opstelling van Hoffmans uit 1896. Dit betreft dan a) een röntgenbuis met een concave kathode, die de kathodestralen (elektronen) focusseert op een klein anodeoppervlak waardoor scherpere beelden konden worden verkregen; b) een anode van platina (in plaats van de glaswand) om de elektronen op te laten inslaan, waardoor meer röntgenstraling werd verkregen en er bovendien een grotere belasting mogelijk was; c) een motorgestuurde stroomonderbreker in het primaire circuit voor betere regelmogelijkheden; d) een vorm van vacuümregulatie: de levering van een geïsoleerde bunsenbrander wijst hierop. In 1897 was net een buis ontwikkeld met een uitstekend palladium buisje dat waterstof doorliet als het werd verhit (osmoregulatie). Gasbijvoeging aan de buis was gewenst zodra door langer gebruik de gasdruk in een röntgenbuis te laag was geworden. De vermelde onderdelen voor de stroomvoorziening leren ons dat Calvariënberg geen aansluiting had op een elektriciteitsnet, waardoor er accu’s nodig waren, die met een ‘Gulchensche thermozuil’ geladen konden worden. De geleverde Ruhmkorff-inductor had een maximale vonklengte van 30 cm, wat aangeeft dat hoogspanningen tot ongeveer 170 kV mogelijk waren. Verder staat op de rekening een rheostaat, een voorschakelweerstand voor de stroom- en spanningsinstelling van het systeem. Het genoemde bariumplatinacyanuurscherm was het doorlichtscherm voor ‘life’-observatie met röntgenstraling. Bij de drooge platen ging het om glasplaten met een droge fotografische emulsie voor röntgenfoto’s, vergelijkbaar met de glasplaten die in de toenmalige fotografie werden gebruikt. Firma Gudendag Amsterdam 5 Februari 1898 R ekening aan het Armbestuur der Gemeente Maastricht 1 Inductor vonklengte 30 cm f 371,00 1 Accumulatorbatterij f 134,40 1 Motoronderbreker f 105,00 1 Accumulatorbatterij voor motor f 100,80 1 Gecombineerde Rheostaat f 59,50 1 Gecombineerde Rheostaat voor licht galvanometer f 49,00 3 groote Crooksche buizen à f 17,50 f 52,50 1 Statief voor Crooksche buizen f 31,50 1 Statief voor Drooge platen f 31,50 1 geisoleerde Bunsensche branders f 8,40 1 Bariumplatincyanuurscherm f 35,00 1 verstelbare tafel nieuw model f 59,50 1 verstelbare tafel voor armopname f 28,00 1 verstelbare voetsteun f 6,30 1 Stel Casetten voor drooge platen f 28,00 1 Gulchensche Thermozuil f 133,00 f 1.233,40 af 2% comptant f 24,67 f 1.208,73
Boek Maastro NL binnenwerk.indb
To see the actual publication please follow the link above